Ο Bernard Shaw έγραψε στο «Ένα ποίημα τη μέρα»:
«Ναι! προσπαθώ να γράφω ένα ποίημα κάθε μέρα,
Ελπίζοντας ότι θα σε βοηθήσει στην πορεία σου»

Δεν γνωρίζω αν ο Δημήτρης Τρωαδίτης γράφει ένα ποίημα την ημέρα, αλλά διαβάζοντας την ποίησή του, σίγουρα η μέρα μας, η πορεία μας, γίνεται καλύτερη.

Επειδή η ποίησή του είναι έντονη και βαθιά. Επειδή διαβάζοντάς την βρίσκεις μέσα στα νοήματα και στις λέξεις του ποιητή αυτό που θέλεις να εκφράσεις, αλλά δεν έχεις την δεξιότητα να το εκφράσεις.

Ανακαλύπτεις ιδέες, ανασύρεις αναμνήσεις. Με τον τρόπο αυτό, ποιητής και αναγνώστης γίνονται κοινωνοί συναισθημάτων και προβληματισμών.

Όταν πρωτοδιάβασα ποιήματα του Τρωαδίτη, παρατήρησα ότι, παρόλο, που είναι ένας κοινωνικός και υπαρξιακός ποιητής, δεν εκφράζεται με ωμότητα στα επώδυνα θέματα με τα οποία καταπιάνεται.

Αντιθέτως, έχει αναπτύξει την δική του ποιητική φωνή ευαισθησίας και σαφήνειας. Εξωτερικεύει με ακρίβεια σκέψεις και συναισθήματα. Και τα ποιήματά του περιέχουν πολλαπλές εικόνες με περιγραφές που ρέουν μεστές νοημάτων.

Ο λόγος του είναι καταγγελτικός, αλλά συγχρόνως αξιοποιεί τις λεκτικές του ικανότητες, σύμφωνα με την προσωπική του αντίληψη, για να δημιουργήσει ένα πυκνογραμμένο ποίημα.

Η ποιητική του συλλογή «Λοξές Ματιές» αποτελείται από 38 ποιήματα που δεν έχουν ομοιόμορφη δομή στίχων και στροφών. Ωστόσο, αποτελούν μια νοηματική ολότητα. Υπάρχουν κάποια σύντομα ποιήματα τεσσάρων στίχων που εναλλάσσονται με μακροσκελή ποιήματα πολλών στροφών.

Ο ποιητής δεν χρησιμοποιεί ομοιοκαταληξία στα ποιήματά του. Γράφει σε ελεύθερο στίχο. Παρόλα αυτά, η ποίησή του περιέχει ρυθμό. Oι λέξεις απλώνονται και χαράζονται στο ποίημα το μορφοποιημένο επάνω στο χαρτί. Η εναλλαγή των λέξεων, η αρχή και το τέλος από στίχο σε στίχο προσδίδει νόημα όταν διαβάζεις το ποίημα, αλλά και μελωδικότητα όταν απαγγέλεις προφορικά τους στίχους.

Ένα ιδιαίτερο ποίημα της συλλογής είναι ένα Χαϊκού τεσσάρων στροφών. Δεν ακολουθεί την παραδοσιακή μορφή της γιαπωνέζικης ποιητικής φόρμας της μια στροφής και των 17 συλλαβών. Οι δυο πρώτες στροφές αιρετικά και ελεύθερα έχουν τη δομή 5-5-5, ενώ, οι δυο τελευταίες στροφές ακολουθούν την παραδοσιακή μορφή χαϊκού των 5-7-5 συλλαβών.

Γράφει, λοιπόν, ο ποιητής:

ευρηματικές
σκιάσεις φωτός
στο υπερπέραν

χαράζεις αδρά
τους φωταγωγούς
του κορμιού σου

ανεπαίσθητες
πάνω σου κρεμάμενες
ηλιαχτίδες

τόσες ηδονές
εκρυγνήνται μέσα σου
αναρίθμητες

Όσον αφορά τις θεματικές έννοιες, η συλλογή περιστρέφεται γύρω από τις υπαρξιακές αγωνίες. Ο σύγχρονος άνθρωπος αναλογίζεται το παρελθόν του αλλά και τις συνέπειες της ιστορίας, των περασμένων γεγονότων στη δική του ζωή και στη ζωή των συνανθρώπων του. Επιπλέον, περιγράφει τον αμείλικτο αγώνα της καθημερινότητας και τις δυνατότητες βελτίωσης του μέλλοντος.

Ο ποιητής στοχάζεται και διαπιστώνει τις δυσκολίες της ζωής:

«Λοξές ματιές
στα κιτρινισμένα δάχτυλα
φοβισμένες
αινιγματικές
σαν λυχναράκι του λαδιού
που αργοσβήνει…»

Με παραστατικό λόγο καταγράφει το επίπονο παρόν και διερευνά τις προοπτικές της μελλοντικής ζωής:

«Οι κερασιές των ονείρων μας
δεν άνθισαν φέτος…
κάποια πουλιά είπαν θα έρθουν
μα δεν φαίνεται σημάδι τους…
παρ’ όλα αυτά
η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.»

Μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ποίηση του Τρωαδίτη διαπνέεται από απαισιοδοξία; Όχι! Δεν είναι απαισιόδοξη ποίηση.

Πρόκειται για μια λεπτομερή και ευρυφασματική περιγραφή της πραγματικότητας που διαπνέεται από στοχασμό. Η ποίησή του στοχεύει στην αφύπνιση του αναγνώστη. Με ευαισθησία κάνει τις αναφορές του στην δραματικότητα της ζωής.

Εάν ο ποιητής μας φέρνει αντιμέτωπους με την καθημερινότητά μας, την οποία συνειδητά ή ασυνείδητα αποφεύγουμε να αναλογιστούμε, αυτό σημαίνει ότι καταφέρνει να μας αγγίξει, ότι καταφέρνει να μας κάνει συμμέτοχους της αφύπνισης που αισιοδοξεί ότι θα βελτιώσει την πορεία του κόσμου, γιατί όπως προαναφέρθηκε η «ελπίδα πεθαίνει τελευταία».

Και δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτής της καθημερινής φράσης. Εσκεμμένα, ο Τρωαδίτης επιλέγει μια πολυχρησιμοποιημένη φράση για να υποδείξει το αυτονόητο: ότι υπάρχει ελπίδα. Αλλά, συγχρόνως θέλει να δείξει ότι δεν είναι ένας ποιητής απόμακρος, που απλά παρατηρεί και καταγράφει τις εντυπώσεις του σε ποιήματα. Αντιθέτως, μας υπενθυμίζει ότι και ο ίδιος έχει βιώσει τις δυσκολίες της ζωής. Γνωρίζει την αδικία και την μετανάστευση σαν απόδημος Έλληνας της Αυστραλίας. Περιγράφει παραστατικά το δράμα της προσφυγιάς:

«ψυχές ξεριζώνονται»

Καταγγέλλει τον πόλεμο κι αναρωτιέται:

«ποιους νεκρούς ν’ αναστήσεις
Και σε ποια ιδέα να μυηθείς»

Για τον Τρωαδίτη, το πολιτικό σύστημα αποτελεί πεδίο σαρκασμού και υποδεικνύει τα δεινά που επιφέρει:

«οι έξωθεν φύλαρχοι
Υπερθεματίζουν
Την αφομοίωση»
μας αναφέρει.

Ωστόσο, η ποίησή του είναι ένα κάλεσμα για αγώνα και βελτίωση, γιατί: «ο χρόνος (είναι) γρήγορος επουλωτής πληγών»

Θεωρεί ότι είναι καθήκον του μαχόμενου ποιητή, αλλά καθήκον δικό μας, των αναγνωστών της ποίησής του
«Να αποτινάξουμε το ταραγμένο φόντο των ημερών».

Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί την ποίηση
«σαν ένα ανοικτό βιβλίο»
που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να αφυπνιστούμε, ώστε:
«να δούμε
την ώρα που
τα πράγματα εκεί έξω βρίσκουν λύση
για να λάμψουν».

Όσο για το θέμα της αγάπης;
Αυτό δεν φανερώνεται με κοινότυπες φράσεις, παρά αποδίδεται με μεταφορές και αλληγορίες:
«ριγούμε και εξαγνιζόμαστε
Στις άκρες της αύρας»

Αλλά, η απόδοση της αγάπης ενυπάρχει και στην αγάπη του ποιητή για τον άνθρωπο, και φανερώνεται στην καλοδουλεμένη ποιητική συλλογή «Λοξές Ματιές» με πλάγιο τρόπο.

Είναι το χρέος απέναντι στον άνθρωπο και σύμφωνα με τον Δημήτρη Τρωαδίτη:
«…είναι σαν την καρδιά μας
Που λαχταρά στο πρώτο
Σκίρτημα αγάπης»

Θα μπορούσα να συνεχίζω να μιλώ και να αναλύω εκτενώς την ποίηση του Δημήτρη Τρωαδίτη,
Μα, γνωρίζω ότι θα προτιμούσατε να ακούσετε τον ίδιο τον ποιητή να μας μιλά για την ποίησή του και τους απόδημους ποιητές και ποιήτριες της Αυστραλίας.

*Το κείμενο αυτό γράφτηκε και εκφωνήθηκε από την αγαπητή φίλη και ποιήτρια Λίνα Βαταντζή.

Η διάρκεια

Ένα τσαλακωμένο φύλλο
σκούρο χαρτί
περίπου στο ύψος

και τον φαινομενικό όγκο
ενός ανθρώπου
στροβιλιζόταν με τον

άνεμο αργά ξανά
και ξανά μες στο
δρόμο όταν

ένα αυτοκίνητο πέρασε
από πάνω του και
το τσαλάκωσε στο

χώμα επάνω. Σε αντίθεση
μ’ έναν άνθρωπο σηκώθηκε
πάλι και στροβιλίστηκε

με τον άνεμο ξανά
και ξανά για να γίνει
όπως πριν ήταν.

***

Όλα τα φανταστικά πράγματα

τη μουσική τη ζωγραφική κι όλα τα σχετικά
αυτό μονάχα σκέφτονταν
στο Πουέρτο Ρίκο τις παλιές μέρες
των Ισπανών όταν ήταν κορίτσι

Έτσι τώρα
δεν γνωρίζει τι να κάνει
μονάχη με τον εαυτό της
και γερνώντας εδώ πέρα —

Το πράσινο παραμένει πράσινο
όμως τα απομεινάρια
παλαιότερων πραγμάτων, ma chere

πρέπει να αντέξει τις απορρίψεις
εκείνου που επιστρέφει
στις απαρχές —

Ειδάλλως τι; ένας
καθάριος άνεμος, ψηλά, απρόσβλητος
από χυδαίες μυρωδιές.

*Από το βιβλίο “Ουίλλιαμ Κάρλος Ουίλλιαμς Ποιήματα, εκδόσεις Ηριδανός, Αθήνα 2007. Μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς.

Artwork: Alberto Magnelli

Κάθε μέρα
λαχταρώ νά ζήσω βουτηγμένος στήν ύβρη,
τήν ομορφιά τού αγώνα,χωρίς κανένα εχέγγυο γιά τήν νίκη,
νά κερδίσω ένα μικρό κομμάτι τής ελευθερίας μου
γιά νά τό κολλήσω στό ψηφιδωτό τής ύπαρξης μου,
χρόνια παλεύω νά τελειώσω αυτό τό ψηφιδωτό
αλλά ακόμη λείπουν ψηφίδες
πολλοί οί μικροί αγώνες μπροστά μου
γιά ν αποκτήσει τό Είναι μου τήν ομορφιά του.

(Γράφτηκε στό Saint-Ceneri-le-Gerei/Νορμανδία 1982)

***

Τό ξημέρωμα δέν είχε δεί μέχρι τότε
στοματικότερη σιωπή από αυτή τής αγκαλιάς τους,
τόν κρατούσε σφιχτά στά στήθια της
ντυμένη κατάρρευση ασήκωτη
στάζουν παραδοχή οί ψίθυροι,
πάντα έρχεται ή ώρα πού τά παυσίπονα χάνουν τή δράση τους
καί τότε
είναι νά μήν φτάσεις νά πείς τό ανεπίτρεπτο
δέν ξέρω πιά
πού είναι ή ζωή μου;
είναι νά μήν φτάσεις ν αναρωτηθείς τό αμετάκλητο
πώς μπορώ νά ζήσω
ακατοίκητος από ζωή;
ποιός μπορεί όταν έρθει αυτή ή στιγμή νά σού μεταγγίσει ελπίδα πεισμωμένη
εκτός από τόν έρωτα;
τού χάιδευε τά μαλλιά,
τήν πήρε αρκετά λεπτά γιά ν αποθέσει τήν απάντηση χειλόφιλο μακρόθυμο,
κανένας καί τίποτα, ψιθύρισε

(Κατερίνη, ακούγοντας τήν βοή τής αγριεμένης θάλασσας, 14.Μαρτίου 2019).

Επισκέψεις

Αυτές οι ξεθωριασμένες ομολογίες του χτες
Επισκέψεις που κυκλογύριζαν ολημερίς
Για νάβρουν ένα σπίτι πούμεινε κλειδωμένο
– Υαλοπίνακες αφημένοι
Στη θαμπή πρόσθεση των ετών
Φωτογραφίες που άρχισαν να πληθαίνουν
Μέσα στα μαύρα περιγράμματά τους
Τι θέλουν

Αυτοί οι απρόσκλητοι επισκέπτες
Φύγανε
Διωγμένοι

Σαθρές καρέκλες
Φιλοξενούν την υπομονή τους
Μετρημένη σε βάρος

Πού να τους βάλω να καθήσουν
Τις σαθρές καρέκλες
Πώς να δικαιολογήσω

***

Η ενέδρα

Εις μνήμην Ρ.Κ.

Μ’ αδιάφορο χέρι έκοψαν το νήμα της μουσικής
Ήρθαν κ’ εγκαταστάθηκαν γύρω μας
Με βρώμικα δάκτυλα
Φύτρωσαν κι αυξηθήκαν
Βρήκαν το έδαφος για καλλιέργειες πρόσφορο
Είχαν τα πιο σκληρά μάτια
Και μας πρυροβολούσαν

Μάς σκότωναν ολοένα μάς σκότωναν
Δεν έχουμε καταφύγιο
Μια κρυμένη πόρτα
Ένα κλεισμένο σπίτι
Ν’ αναθρέψουμε τα παιδιά που γεννήσαμε

Θυμήσου πόσες φορές σε σκότωσαν
Και συ τραγουδάς ακόμη

Μιλούνε οι νεκροί
Ουρλιάζουν φίλε μου

Λίγοι ακούνε

*Τα δύο αυτά ποιήματα του Αλέξη Τραϊανού προέρχονται από το αρχείο του γιατρού και κινηματογραφιστή Μίλτου Αρβανιτάκη, και είναι μέρος ποιημάτων που δώρισε ο ίδιος ο ποιητής στο φίλο του. Δημοσιεύτηκαν στο τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου – Μαρτίου 2014 του περιοδικού από τη Θεσσαλονίκη “Ένεκεν”.