Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Δύσκολα σταματά
Μαύρο κίνημα

I.

Με πλοία ήρθαν
από μέρη μακρινά
αλυσοδεμένοι πουλήθηκαν
του αφέντη δουλικά.

Είμαι η σκλάβα
που τον θάνατο διάλεξε
πήδηξα απ’ το πλοίο
& κανείς δεν με θρήνησε.

Είμαι η σκλάβα
που πουλούσαν ως προϊόν
πάνω κάτω περπάταγα
τις εξέδρες των παζαριών.

Μαθαίνει γρήγορα
αν της δείξεις πώς και τι
δυνατή σαν ταύρος
από γελάδα πιο έξυπνη.

Στην κουζίνα μαγείρευα
χοιρινό, καλαμπόκι στην κατσαρόλα
με λίγο απ’ το σάλιο μου
νοστίμιζα τα πιάτα όλα.

Μάζεψα πολύ βαμβάκι
στα χωράφια δούλευα
προσευχόμουν κάθε νύχτα
να σαπίσει η σοδειά.

Δεν σκέφτονταν όλοι οι σκλάβοι έτσι
είναι αλήθεια πράγματι
εκείνοι που το έκαναν όμως
ήταν περισσότεροι από μερικοί.

Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Δύσκολα σταματά
Μαύρο κίνημα

II.

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
& έχω παντού βρεθεί
όταν οι άποικοι
πολέμησαν τους Βρετανούς
ήμουν εκεί βοήθησα τον άποικο
βοήθησα τον Βρετανό
μετέφερα γράμματα
έκλεψα μυστικά
οδήγησα τους άντρες
& κανείς δεν σκέφτηκε
να με ενοχλήσει
ήμουν απλά μια
Μαύρη γυναίκα
οι Βρετανοί έχασαν
χαμένη & γω
αλλά ήμουν εκεί
& δεν σταμάτησα να κινούμαι στιγμή

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
& έχω παντού βρεθεί
πήγα στη δύση, ναι
οι Μαύροι στρατιώτες
είχαν κι αυτοί γυναίκες,
& φρόντισα γη
& σοδειά & παιδιά
αλλά δεν έκανα μόνο αυτά.

Κουβάλησα φορτία
& μετέφερα επιστολές
ήπια μπόλικο ουίσκι
& πυροβόλησα μερικά αρσενικά
τα βιβλία δεν λένε πολλά
για όσα έκανα
αλλά ήμουν εκεί
& δεν σταμάτησα να κινούμαι στιγμή,

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
& έχω παντού βρεθεί
σε πλατφόρμες και σκηνές
για την ελευθερία να μιλώ
ελευθερία για τους Μαύρους
ελευθερία για τις γυναίκες
στον Εμφύλιο επίσης
να κουβαλώ μηνύματα
να επιδένω τραυματισμένα σώματα
να κατασκοπεύω & να εξαπατώ
ο νότος έχασε ακόμα χαμένη
& εγώ αλλά ήμουν εκεί
& δεν σταμάτησα να κινούμαι στιγμή.

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
& έχω παντού βρεθεί
ήμουν στο λεωφορείο
με τη Ρόζα Παρκς
& στους δρόμους
με τον Μάρτιν Κινγκ
διαδήλωσα
και τραγούδησα
και έκλαψα
και προσευχήθηκα
ήμουν με την SNCC1
& ήμουν με το CORE2
ήμουν στο Γουάτς3
όταν οι δρόμοι
φλέγονταν
ήμουν Πάνθηρας
στο Όκλαντ
στη Νέα Υόρκη
με τη NOW4
στο Σαν Φρανσίσκο
με την απελευθέρωση των γκέι
στην Ουάσινγκτον με
τις ριζοσπάστριες λεσβίες
ναι, ήμουν εκεί
& κινούμαι ακόμα.

Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Δύσκολα σταματά
Μαύρο κίνημα

III.

Είμαι η Μαύρη γυναίκα

Είμαι η Μπέσι Σμιθ
που τραγουδά τα μπλουζ
& όλες οι Μπέσι
που ποτέ δεν τραγούδησαν νότα.

Είμαι η νότια
που πήγε βόρεια
είμαι η βόρεια
που κατηφόρισε σπίτι.

Είμαι η δασκάλα
σε σχολείο Μαύρων
είμαι η απόφοιτος
που δεν ξέρει να διαβάζει.

Είμαι η δημόσια λειτουργός
στο γκέτο της πόλης
είμαι η σερβιτόρα
στην πόλη του δέλτα.

Είμαι το κολλημένο πρεζόνι
είμαι η λεσβία σ’ ένα μπαρ
είμαι η εργαζόμενη στην επαρχιακή φυλακή
είμαι η κατηγορούμενη που δεν έχει τίποτα να πει.

Είμαι η γυναίκα με τα 8 παιδιά
είμαι η γυναίκα που δεν έχει κανένα
είμαι η γυναίκα που είναι πάμφτωχη
είμαι η γυναίκα που έχει πλούτη αρκετά.

Είμαι η γυναίκα
που μεγάλωσε λευκά μωρά
& έμαθε τα παιδιά της
να μεγαλώνουν μοναχά.

Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Δύσκολα σταματά
Μαύρο κίνημα

IV.

Προσκλητήριο, τα ονόματά τους ας πούμε φωναχτά:
Φίλις Γουίτλι
Σόζουρνερ Τρουθ
Χάριετ Τάμπμαν
Φράνσις Έλεν Ουότκινς Χάρπερ
Στέιτζκοουτς Μαίρη
Λούσι Πρινς
Μαίρη Πλέζαντ
Μαίρη ΜακΛίοντ Μπέθιουν
Ρόζα Παρκς
Κορέτα Κινγκ
Φάνι Λου Χάμερ
Μάριον Αντερσον
& Μπίλι
& Μπέσι
γλυκιά Ντίνα
Α-ρί-θα
Νάταλι
Σίρλεϊ Τσίσολμ
Μπάρμπαρα Τζόρνταν
Πατρίσια Χάρις
Άντζελα Ντέιβις
Φλο Κένεντι
Ζόρα Νιλ Χέρστον
Νίκι Τζιοβάνι
Τζουν Τζόρνταν
Όντρι Λορντ
Εντμόνια Λιούις
και εγώ
και εγώ
και εγώ
και εγώ
και εγώ
& όλα τα ονόματα που ξεχάσαμε
& όλα τα ονόματα που δεν ξέραμε
& όλα τα ονόματα που δεν ξέρουμε, ακόμα.

Μαύρο κίνημα
Μαύρο κίνημα
Δύσκολα σταματά
Μαύρο κίνημα

V.

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
παιδί του ήλιου
κόρη του σκοταδιού
κουβαλώ φωτιά τον κόσμο να κάψω
γίνομαι νερό τη δίψα του να σβήσω
είμαι γέννημα σκλάβων
είμαι απόγονος βασιλισσών
είμαι ακίνητη όπως η σιωπή
ρέω όπως η πηγή

Είμαι η Μαύρη γυναίκα
επιζήσασα
επιζήσασα
επιζήσασα
επιζήσασα
Επιζήσασα

Μαύρο κίνημα.

Σημειώσεις
1. Student Non-Violent Coordinating Commitee: Πρωταγωνίστησε στο Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων (Civil Rights Movement) στις αρχές της δεκαετίας του ’6ο. Στα τέλη της δεκαετίας ριζοσπαστικοποιήθηκε και συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της Μαύρης Δύναμης (Black Power).
2. Congress for Racial Equality: Ιδρύθηκε το 1942 και διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στο Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων.
3. Τον Αύγουστο του 1965 η εξέγερση των μαύρων στη γειτονιά του Γουάτς στο Λος Άντζελες άφησε πίσω της περισσότερους από τριάντα νεκρούς και χίλιους τραυματίες.
4. National Organization for Women: Φεμινιστική οργάνωση η οποία ιδρύθηκε το 1966 διεκδικώντας «ισότητα ευκαιριών και ελευθερία επιλογής». Σήμερα αριθμεί περισσότερα από μισό εκατομμύριο μέλη.

*Το ποίημα προέρχεται από μικρό φυλλάδιο με ποιήματα της μαύρης φεμινίστριας, λεσβίας και αγωνίστριας για τα δικαιώματα των μαύρων των ΗΠΑ, Pat Parker (1944-1989) που κυκλοφόρησε από κοινού το ποιητικό περιοδικό ‘Τεφλόν” και η Μιγάδα – ομάδα γυναικών ενάντια στις νέες πειθαρχήσεις.

Η αυγή της Νέας Υόρκης έχει

τέσσερις κίονες από λάσπη

κι έναν ανεμοστρόβιλο από μαύρα περιστέρια

που βουτούν μέσα στ’ ακάθαρτα νερά.

Η αυγή ης Νέας Υόρκης όλο θρηνεί

μες στις απέραντες σκάλες
ανα
ζητώντας ανάμεσα στ’ αγκωνάρια

νάρδους σχεδιασμένης αγωνίας.

Φθάνει η αυγή κι όμως κανένας δεν τη δέχεται στο στόμα του

γιατί εκεί κάτω δεν υπάρχει πρωί κι ελπίδα πιθανή.

Κάποτε τα νομίσματα σε μανιασμένα σμήνη

τρυπούνε και καταβροχθίζουv τα εγκαταλειμμένα παιδιά.

Κείνοι που πρώτοι βγαίνουν έξω νιώθουνε μέσα στα κόκαλά τους

πως δε θα υπάρξει ούτε παράδεισος ούτε έρωτες που φυλλοροούν

ξέρουν πως πάνε προς το βόρβορο των νόμων και των αριθμών

προς τα’ άτεχνα παιχνίδια; προς τους άκαρπους ιδρώτες.

Σαβανωμένο είναι το φως ανάμεσ’ από αλυσίδες και θορύβους

στην καταφρόνια την αδιάντροπη μιας επιστήμης δίχως ρίζες.

Άνθρωποι ανύπνωτοι τρικλίζουν στα προάστια

σα να γλίτωσαν από κάποιο ναυάγιο αίματος.

*Μετάφραση: Τάκης Βαρβιτσιώτης>

**Περιλαμβάνονται στην δίγλωσση έκδοση (ελληνικά και ισπανικά) «Federico Garcia Lorca Ποιήματα» των εκδόσεων Κοροντζή (Αθήνα 2007) με σχέδια των Alex Morales και Χριστίνας Κοροντζή.

Με ύφος Δον Ζουάν στα πενήντα και βάλε
Λίγο πριν τη μεγάλη κατηφόρα
Έλεγε και ξανάλεγε
Πως τόσα κερδισμένα χρόνια
Η μόνη σημαία που ανέμιζε για εκείνον
Και μετρούσε
Δεν ήταν άλλη
Από τα ρούχα που έβγαζε
Η κάθε μεθυσμένη στο κρεβάτι του•
Ίσως να σήκωσε λάβαρα αρκετά
Αν και οι αριθμοί μοιάζουν καμιά φορά
Σαν κατορθώματα ηρώων σε μυθικές ανδραγαθίες•
Πάει καιρός
Που βρήκαν τον Στηβ σ’ ένα δωμάτιο
Φίσκα στα άδεια μπουκάλια από ποτά
Και στ’ αποτσίγαρα
Με το τελευταίο του γέλιο
Στραβωμένο στο πρόσωπο
Κι ένα Κάμελ ανάμεσα στα δάχτυλά του•
Έπινε vodka-tonic
Και ήξερε να φωνάζει δυνατά θυμάμαι
Τη σταθερή προσήλωση στον Cummings
Το κόλλημα τού αναγνώστη που δεν μπόρεσε
Να γίνει “poet laureate”
Και γύρω άλλοι θαμώνες να χασκογελούν
Ή να θυμώνουν με τις μεγαλοστομίες του
” her lips drink water
but her heart drinks wine
…we never we know
(so kiss me) shy sweet eagerly my…” •
Αργότερα έμαθα από ξένες γλώσσες
Ότι ο Μπάντυ ακολούθησε τη σορό τού Στηβ
Γαβγίζοντας θλιβερά πίσω απ’ τή νεκροφόρα
Μέχρι εκεί όπου λέμε πως είναι
Η στερνή κατοικία των ανθρώπων
Και ύστερα χάθηκε για πάντα• κανείς
Δεν ξαναρώτησε τί απέγιναν
Και αν πρόλαβαν -ποιος ξέρει-
Σ’ αυτή τη σύντομη ζωή να βρουν γαλήνη

(όπως
βρίσκουμε
ένα
σύννεφο
πέρα
μακριά
στην
άκρη
των αισθήσεων

ή

ένα
πουλί
που
κράζει
μέσα
στο μπαμπάκι
του • ) έτσι λοιπόν
Τερμάτισε ο καιρός τους
Σαν τον θλιμμένο βάτραχο τού καλαμιώνα
Στο στόμα ενός νερόφιδου•

Αλληγορίες μού ’ρχονται στο μυαλό
Σαν το λαμπάδιασμα το ξαφνικό
Στον ουρανό του Χιούστον
Λυσσομανούσε η θύελλα
Γεράκι που ζυγίζεται
Στον στόχο του να πέσει.

Το αεροσκάφος έτριζε
Νόμιζες πως θα σπάσει
Ο άνθρωπος γονάτισε
Κι αυτός κι η μηχανή του
Στην προαιώνια θύελλα
Στ’ αφεντικά στοιχεία.

Και ξαφνικά χαιρόμουνα
Για το κατάντημά τους
Λες και δεν ήμουν από αύτούς
Λες κι η ταπείνωσή τους
Δικός μου ήταν θρίαμβος.

Κι άλλα πολλά στην αστραπή
Είδα που δεν ξεχνιούνται
Και που δεν είχαν σύνδεση
Με τις μιζέριες της ζωής
Τις κούφιες προσδοκίες.

Είδα λοιπόν τον άνεμο
Σε παντοδυναμία
Κι άλογα που χανόντουσαν
Μόλις δημιουργούσες
Το είδωλο στό μάτι σου
Τα νέφη παίρναν σχήματα
Στοιχειών αλληγορίες.

Μάρτιος θαρρώ πως ήτανε
Το μήνυμα μού εδόθη
Μπορούσα την εικόνα του 

Στη μνήμη μου να φέρω
Να ζωντανέψει στη στιγμή
Το φάσμα της ελπίδας
Και να νικήσω τους καιρούς
Ν’ αντέξω τα σκοτάδια.

Κι όδμως εγώ το ξέχασα
Κι ο πανικός του πλήθους
Ήτανε τώρα επάνω μου
Κλεισμένο με είχαν τα βουνά
Κι ο δρόμος μου εχάθη
Μέσα στους ξένους οιωνούς
Στις κούφιες προσδοκίες.

3 Απριλίου 1974
*Από τη συλλογή “Θειάφι και αποθέωση”.

Artwork: Sarah Javier Jimenez‎

Στον πυρήνα σου καταδύομαι

με σμίλη μολυβένια

ελευθερώνω την κρήνη

να ξεχυθεί νερό
και μια ακτίνα λάμπει

σε όλα τα γράμματα που σφράγισες

ξεπηδούν

κύματα αυγής

ρότες σε σώμα ερωτικό.


Τα χνάρι ακολουθώ

για το κάστρο που υποσχέθηκες.

Έχεις προσέξει
πόσο τρυφερά λάμπουν τα μάτια
όταν αγκαλιάζονται στον κήπο μας;

Κατόπιν, γεμίζω τη χούφτα σου 

φιλιά

να πλημμυρίσει μελωδίες ο αέρας

είναι ιερή η στιγμή

καθώς ο ήλιος 

θερμαίνει τον κενό χώρο

ανάμεσά μας.

Έχεις προσέξει

πόσο ευαίσθητα κινούνται τα δάχτυλα

όταν γράφουν τα ποιήματά μας;

Αναδύομαι μέσα από φωτόνια

στην επιφάνεια που χάραξες

όταν χρώμα αυγής

ξεπροβάλλει από τη θάλασσα
είμαστε λουσμένοι με
αρώματα βουνού
βαπτισμένοι σε ποτάμια
δακρύων
κάθαρσης.

Έχεις προσέξει
πόσο γλυκός ακούγεται ο ήχος
όταν συγκλίνουν τα βήματά μας;

Βήματα –
Ποιήματα –
ο πυρήνας της συμφωνίας μας.

ΜΗΝ ΚΡΥΒΕΣΑΙ στο σκοτάδι.
Αυτό που χάθηκε δεν ξαναγυρίζει.
Τα λόγια που πίστεψες μπορεί
να είχαν μεταμφιεστεί.
Οι έλατοι [δεν] είναι χάλκινοι
την αυγή.
Έτσι, απλώς, τους είδε ο φτωχός Μπ. Μπ.,
όπως — άλλωστε — και εσύ
με τα μάτια της νιότης.

Από τότε πέρασε πολύς καιρός,
το δύο έγινε ένα
και μόνη σου πίκρα
είναι ο χαμένος χρόνος.

Ν. Μάκρη, Ιανουάριος 1991

*Από τη συλλογή “Σκοτεινό πέρασμα”, εκδ. Στοχαστής, 2000.