Απόσπασμα από τις ανέκδοτες Κριτικές Mελέτες

Στο “Ο Ορέστης”, η αυθόρμητη διατύπωση των συλλογισμών του Ρίτσου, ως κύριων χαρακτηριστικών, στοχεύουν σε μορφή ορισμού, στο πλάσιμο του δικού του μύθου, με αφορμή την ανανέωση του αρχέτυπου.

Ο Ορέστης επιστρέφει στις Μυκήνες, συνοδευόμενος από τον φίλο του Πυλάδη. Το ερώτημα: ‘‘γιατί ήρθαμε, γιατί πολεμήσαμε, γιατί και πού επιστρέφουμε;’’ βασανίζει. Σκοπός του Ορέστη είναι η εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα του. Οδηγείται από τη Μοίρα του και το θέλημα των Θεών προς αυτή την κατεύθυνση. Εκτός από το πεπρωμένο και τη μοίρα που ορίζονται από ανώτερες δυνάμεις, ο ποιητής τονίζει τη διαφορά του Νου και της Ψυχής, το θυμοειδές από το συναίσθημα, τα κίνητρα πίσω από το καθήκον ή την απόρριψή του.

Ο φόβος προηγείται της δικαιοσύνης και η ‘‘εκδίκηση’’ φαίνεται γελοία, επιμένει ο άτυχος Ορέστης, που έχει επίγνωση τι θέλει ο ίδιος και τι επιβάλλεται εκ των πραγμάτων. Η δολοφονία της ενόχου μητέρας του, Κλυταιμνήστρας, για τον θάνατο του πατέρα του, του προκαλεί αφόρητο πόνο. Αγαπούσε τη μητέρα του για όλα όσα εκπροσωπούσε γι’ αυτόν: τον γέννησε και τον ανάθρεψε, ‘‘επιμένει να ετοιμάζει υδρομέλι και τροφές για πεθαμένους’’, λέει και επικαλείται το αλάθητο των νεκρών, κι αναρωτιέται γιατί η ίδια δεν φοβάται την τιμωρία για τις πράξεις της. ‘‘Τη θαύμαζα πάντα και την τρόμαζα’’, ομολογεί δυστυχισμένος. Διαισθάνεται ότι παρόμοια όπως εκείνος, η αδερφή του Ηλέκτρα, τρέφει αγάπη και μίσος για την τελευταία εκπρόσωπο του Μητριαρχικού Συστήματος, τη μητέρα τους Κλυταιμνήστρα.

Η Ηλέκτρα ‘‘δοσμένη στην άρνηση της ομορφιάς και της χαράς / ασκητική, αποκρουστική στη σωφροσύνη της μόνη κι ασύνδετη’’, οδηγεί τον Ορέστη στο να σκέπτεται: ’‘Ίσως αυτό δεν της συγχώρεσε ποτέ η αδερφή μου / την αιώνιά της νεότητα’’, εννοώντας πάντα τη μητέρα τους. Θεωρεί ότι η Ηλέκτρα ίσως να φοβάται την εκδίκησή του, γιατί αν λείψει η μητέρα τους δεν θα έχει κανέναν πλέον, για να ψέγει. Η αδερφή του παρόμοια όπως εκείνος δεν θέλει την εκδίκηση. Θέλει να φύγει μακριά από τη μιασμένη γη των Μυκηνών και να έρθει στην Αττική.

*Απόσπασμα από πιο μεγάλο κείμενο. Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 56, 2010, του περιοδικού “Αντίποδες” του Ελληνο-Αυστραλιανού Πολιτιστικού Συνδέσμου.

**Η Πιπίνα-Δέσποινα Ιωσηφίδου-Elles γεννήθηκε στα Γιάννινα. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, Ιωαννίνων και στο Γυμνάσιο Θηλέων και μετέπειτα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το 1968 παντρεύτηκε τον Γιώργο Elles (Ελευθεριάδη) και τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου φτάνει στο Σίδνεϊ. Σπούδασε Νεοελληνική Λογοτεχνία) στα Πανεπιστήμια Νέας Αγγλίας και Σίδνεϊ. Το διάστημα 1991-2010 δημοσίευσε έρευνα, ποίηση, διήγημα, λογοτεχνική κριτική, παιδικό θέατρο, παιδικό σε διάφορα έντυπα σε Αυστραλία και Ελλάδα. Εργάστηκε στο ραδιόφωνο SBS και το Community Radio και σε Βιβλιοθήκες στην Αυστραλία και την Ελλάδα. Έχει εκδώσει 26 βιβλία (με όλα τα είδη του λόγου), στην Ελληνική (τέσσερα στην Αγγλική). Έχει βραβευτεί αρκετές φορές (θέατρο 3, ποίηση 3, γενικά 2). Στο διάστημα 1970-2010 συμμετείχε σε ατομικές και συλλογικές Εκθέσεις Ζωγραφικής.